SPOŁECZNY PROJEKT REWALORYZACJI
ULICY ZĄBKOWSKIEJ
NA ODCINKU POMIĘDZY ULICAMI TARGOWĄ I BRZESKĄ
1. WARTOŚĆ HISTORYCZNA.
2. WALORY ESTETYCZNE
3. POSTULOWANY ZAKRES OCHRONY PRAWNEJ
4. ODCIĄŻENIE KOMUNIKACYJNE
5. PROJEKT REWALORYZACJI I ZAGOSPODAROWANIA
POSZCZEGÓLNYCH POSESJI
6. Przyszłość Starej Pragi
1. WARTOŚĆ HISTORYCZNA
Ulica Ząbkowska to dawny historyczny trakt, prowadzący do wsi Wola Ząbkowska, zwanej w XVIII stuleciu Ząbkami - stąd jej nazwa. W XVIII wieku, do 1791 roku
nazywana Brukowaną. W okresie tym, przy ulicy stało około 20 drewnianych domów. W połowie XIX stulecia, Ząbkowska zabudowana już była całkowicie (do linii obecnej ul. Markowskiej) drewnianymi domami frontowymi krytymi gontem i oficynami oraz
spichrzami i komórkami.
Wielki pożar Pragi w czerwcu 1868 roku, zniszczył całkowicie
zabudowę ulicy, stając się zarazem punktem zwrotnym w dziejach
Ząbkowskiej i początkiem dynamicznego ruchu budowlanego.
Magistrat wypłacał właścicielom posesji odszkodowania jedynie pod
warunkiem wznoszenia na miejscu budynków drewnianych domów
murowanych, maksymalnie jednopiętrowych. Nowa zabudowa
Ząbkowskiej powstała więc niemal w tym samym czasie, tj. w
latach 1868-71, a nie - jak do niedawna sądzono - "w końcu
XIX i na początku XX wieku".
Najstarszy zachowany zabytek ul. Ząbkowskiej, to kamienica
nr 14, wzniesiona jeszcze przed pożarem, tj. w latach 1865-66.
Kamienica nr 7 powstała w końcu lat siedemdziesiątych XIX wieku, dom nr 9 - w
latach 1869-70, dom nr 11 - w latach 1868-69, dom nr 13 - w latach 1868-70.
Opisywany odcinek Ząbkowskiej ma szczególną wartość z
punktu widzenia historii Pragi: znajduje się tam grupa
najstarszych murowanych domów, jakie przetrwały na terenie
tej dzielnicy. Wspomniane kamieniczki są bezcennymi reliktami
XIX-wiecznej zabudowy podmiejskiej, poprzedzającej
wkroczenie na Pragę wielkomiejskiej zabudowy czynszowej w
pierwszych latach XX wieku.
Należy również podkreślić wyjątkową wartość tego
odcinka Ząbkowskiej z punktu widzenia historii architektury
Warszawy: na krótkim odcinku ulicy pomiędzy Targową a
Brzeską zachowały się przykłady obrazujące wszystkie etapy
ewolucji warszawskiej kamienicy i jej zabudowy podwórzowej w
okresie 1865-1939 - od podmiejskiego parterowego domu nr 14, poprzez wielkomiejską kamienicę czynszową (dom nr 2) aż
po czynszówkę z lat trzydziestych XX wieku (dom nr 16).
Historia ulicy Ząbkowskiej związana jest też ściśle z
dziejami warszawskiej społeczności żydowskiej.
Żydzi mieszkali na terenie Pragi od połowy XVIII wieku. W
1775 roku powstała na prawym brzegu Wisły gmina żydowska. U
schyłku XVIII stulecia osadnictwo żydowskie skupiło się wokół
folwarku Szmula Jakubowicza Zbytkowera (potomkiem Zbytkowera
był m.in. Henn Bergson (1859-1941) - wybitny filozof i pisarz,
laureat nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1927 r.).
W 1794 roku około 20 procent ludności Pragi stanowili Żydzi, którzy
aktywnie włączyli się do walk Insurekcji.
W pierwszej połowie XIX wieku ludność żydowska Pragi
wzrastała liczbowo szybciej od ludności innych wyznań - w 1834 r.
Żydzi stanowili 43 procent ludności Pragi, podczas gdy w Warszawie
lewobrzeżnej, w tym samym czasie - 23 procent ("Dzieje Pragi" 1970, s.
168). Fakt ten znalazł odzwierciedlenie w sposobie użytkowania
poszczególnych nieruchomości ul, Ząbkowskiej, Oto przykład: w
1864 roku na dziedzińcu posesji Hersza Szlema i Lemela Jarbluma przy
ul. Ząbkowskiej 11, wzniesiona została niewielka drewniana
budowla, określona w oszacowaniu nieruchomości jako "kuczki",
czyli stałe pomieszczenie służące właścicielom posesji w okresie
Święta Szałasów.
Od końca XIX wieku do października 1940 roku, rejon Pragi z
ul. Ząbkowską jako centralną arterią, był drugim co do
wielkości (po Dzielnicy Północnej i Nalewkach) skupiskiem
warszawskich Żydów. Ząbkowską, nazywana przed 1939 rokiem
"Nalewkami Pragi", była głównym ośrodkiem żydowskiego
handlu, drobnej wytwórczości i rzemiosła. Żydzi stanowili w
latach trzydziestych XX wieku około 45-50 procent ogółu mieszkańców
opisywanego rejonu Pragi.
W kamienicach nr 7, 11 i 12 znajdowały się domy modlitwy.
Dwie sale domu modlitwy z reliktami dekoracji naściennych odkryto
w czerwcu 2000 r. w oficynie kamienicy przy ul. Ząbkowskiej 11.
Opisywany rejon Pragi jest dziś jedyną zachowaną - w
sensie materialnego dziedzictwa - żydowską dzielnicą
Warszawy. Dla stolicy ma tak doniosłe znaczenie, jak Kazimierz
dla Krakowa. Podobnie też, jak krakowski Kazimierz wymaga
natychmiastowych działań rewaloryzacyjnych.
Biorąc pod uwagę fakt, że międzywojenna Warszawa była
do 1939 roku największym w Europie i drugim - po Nowym Jorku
- skupiskiem Żydów w skali światowej, główna arteria jedynej
zachowanej w Warszawie dzielnicy żydowskiej, powinna być
otoczona szczególną opieką, a jej zabytki objęte ścisłym
nadzorem konserwatorskim i programem stopniowo dokonywanej rewaloryzacji.
2. WALORY ESTETYCZNE
Wskazując na estetyczne walory ulicy, mamy na uwadze wygląd jej pierzei, wartość wnętrz podwórzowych i zachowaną nawierzchnię.
Obecnie tylko załączona fotografia z 1918 roku uzmysławia
nam, jak wiele uroku może mieć opisywany odcinek Ząbkowskiej
po rewaloryzacji kamienic i wyremontowaniu nawierzchni z
granitowej kostki.
Istotną zaletą ulicy jest fakt jej przebiegu po lekkim luku
(analogicznie, jak w przypadku Nowego Światu), dzięki czemu
elewacje kamieniczek nieparzystej strony - po odtworzeniu
wystrojów fasad i rekonstrukcji balkonów - będą dobrze
wyeksponowane.
Wnętrza podwórzowe ul. Ząbkowskiej tworzą fragment
interesującej przestrzeni miejskiej poprzez fakt zróżnicowania
zabudowy, kryjącej się za budynkami frontowymi.
W przypadku kamienicy nr 2 mamy np. typowe podwórze -
"studnię", w przypadku domu nr 3 - różnorodną, nawarstwiającą się
chronologicznie zabudowę (oficyny, stajnia, ściana szczytowa
kamienicy przy ul. Targowej 62); w przypadku domu nr 11 -
dziedziniec obudowany oficynami jak w typowej warszawskiej
czynszówce, przy jednoczesnej niewielkiej wysokości oficyn,
Głównym atutem podwórza domu przy Ząbkowskiej 13 jest z kolei
malownicza elewacja podwórzowa tej kamienicy z drewnianą
galerią, z której prowadzą wejścia do mieszkań na piętrze.
Różnorodność wnętrz podwórzowych, zróżnicowanie
wysokości i charakteru znajdującej się tam zabudowy, zwiększa
ich atrakcyjność przy wykorzystaniu np. dla tworzenia pasaży
handlowych, ogródków kawiarnianych lub galerii
eksponujących oraz sprzedających dzieła sztuki. Konieczne jest
wyremontowanie i zachowanie autentycznej nawierzchni ul.
Ząbkowskiej (kostka granitowa, relikt szyn tramwajowych, podjazdy
bramne i krawężniki) oraz zainstalowanie właściwego oświetlenia na
tym odcinku ulicy (latamie-pastorały w identycznej formie i o identycznej wysokości, jak na ul. Floriańskiej). Nawierzchnia ulicy
i posadzka wnętrz podwórzowych jest bardzo ważnym
elementem, współtworzącym klimat dawnej przestrzeni
miejskiej.
3. POSTULOWANY ZAKRES OCHRONY PRAWNEJ
W rejestrze zabytków powinien znajdować się odcinek nawierzchni
ul.Ząbkowskiej (tzw. "świadek"), położony między posesjami nr 3 i 13. Dotyczy to nawierzchni jezdni z kostki granitowej wraz z
reliktami szyn tramwajowych, a także granitowych krawężników i
podjazdów bramnych. Zachowanie nawierzchni wiąże się
oczywiście z koniecznością jej gruntownego wyremontowania
(usunięcie dziur, przełożenie i uzupełnienie kostki).
Postulujemy wpisanie do rejestru zabytków następujących
budowli na rozpatrywanym odcinku:
a). Ząbkowska 3: kamienica frontowa z prawą oficyną, budynek dawnej stajni i oficyna w podwórzu;
b). Ząbkowska 11: kamienica frontowa wraz z
oficynami okalającymi podwórze, mieszczącymi dwie sale
żydowskiego domu modlitwy z zachowanymi reliktami dekoracji
naściennych. Dla układu wnętrz modlitewni i dekoracji
naścicnnych proponujemy odrębny wpis do rejestru zabytków;
c). Ząbkowska 13: tylko kamienica frontowa;
d). Ząbkowska 14: tylko kamienica frontowa.
Pozostała zabudowa - tak kamienice, jak i oficyny, może być
chroniona w ramach strefy ochrony konserwatorskiej oraz na
podstawie wytycznych, formułowanych w poszczególnych
przypadkach przez Mazowieckiego Konserwatora Zabytków.
4. ODCIĄŻENIE KOMUNIKACYJNE
Postulujemy bezwzględne wycofanie z omawianego odcinka ulicy wszelkich ciężarówek, śmieciarek kursujących do spalarni odpadów oraz TIR-ów. Pojazdy te są nie tylko uciążliwe, lecz przede wszystkim niebezpieczne dla zabytkowych budowli, gdyż wywołują wstrząsy i wibracje, powodujące osiadanie budynków i pękanie ścian. To
właśnie intensywny ruch TIR-ów spowodował widoczne "zapadnięcie się" nawierzchni Ząbkowskiej, posunięte do tego stopnia, że szyny tramwajowe znalazły się nad poziomem wgniecionej nawierzchni ulicy.
Proponujemy, by ciężarówki jadące ku Targowej, skręcały z
Ząbkowskiej w Markowską, dojeżdżały do Kijowskiej, a
następnie Kijowską do Targowej. Objazd ten jest konieczny z
punktu widzenia ochrony zabytkowych kamienic, znajdujących się
w rejonie Ząbkowskiej i Brzeskiej.
5. PROJEKT REWALORYZACJI I ZAGOSPODAROWANIA
POSZCZEGÓLNYCH POSESJI
A. STRONA PARZYSTA.
Ząbkowska 2.
- Kamienica czteropiętrowa, z narożnikiem
zaakcentowanym kopułą zwieńczoną iglicą zakończoną kulą.
Wzniesiona w latach 1913-14. Należy odtworzyć pierwotny
wygląd fasady (wg fotografii z 1918 roku, zbiory MHW, nr inw. 18041)
i zastąpić proste, spawane balustrady balkonów stylizowanymi.
Remontowi kapitalnemu powinien zostać poddany budynek
frontowy z oficyną. Proponujemy pozostawienie funkcji
mieszkalnej. Parter, ewentualnie także pierwsze piętro -
postulowana adaptacja dla celów handlowo-usiugowych.
Ząbkowska 4.
- Kamienica czteropiętrowa. Wzniesiona w końcu
XIX wieku. Obecny kształt uzyskała około 1910 roku. Należy wykonać
wystrój fasady (stylizacja) i stylizowane balustrady balkonów.
Propozycja zagospodarowania - jak wyżej. Oficyny przeznaczyć do
remontu i stałej adaptacji.
Ząbkowska 6.
- Kamienica czteropiętrowa. Wzniesiona na początku
XX wieku. Należy wykonać wystrój fasady (stylizacja) i stylizowane
balustrady balkonów. Propozycja zagospodarowania - jak wyżej.
Oficyny przeznaczyć do remontu i stałej adaptacji.
Ząbkowska 8/10.
- Pusty plac, przeznaczony pod zabudowę
związaną z modernizowanym Bazarem Różyckiego. Wysokość
nowego obiektu w linii ulicy nie powinna przekroczyć gabarytu
kamienic nr 2-6. Projekt elewacji nowego obiektu powinien
uzyskać akceptację Mazowieckiego Konserwatora Zabytków.
Ząbkowska 12.
- Kamienica trzypiętrowa z dachem mansardowym,
wzniesiona w końcu XIX wieku. Oficyny: wschodnia i południowa.
Konieczne wykonanie elewacji i odtworzenie zerwanych balkonów.
Dom frontowy, wschodnia oficyna i jej fragment przylegający do
południowej granicy działki powinny być poddane remontowi kapitalnemu. Oficyna południowa musi ulec wyburzeniu ze względu na fatalny stan techniczny. Proponujemy utrzymanie funkcji mieszkalnej obiektu, z handlem i usługami w parterze. Na miejscu wyburzonej oficyny postulujemy wzniesienie nowego, wyższego
obiektu, przeznaczonego dla celów komercyjnych, zwracającego
inwestorowi przynajmniej część poniesionych kosztów. Wysokość
obiektu i elewacja powinny uzyskać akceptację Mazowieckiego
Konserwatora Zabytków. Przed 1939 rokiem w kamienicy znajdowało się
pomieszczenie żydowskiego domu modlitwy. Przed remontem
kapitalnym należy sprawdzić, czy w obiekcie nie zachowały się
relikty malowideł naściennych. Należy zachować partię murów
oficyny południowej z kapliczką wykonaną l sierpnia 1943 roku.
Ząbkowska 14.
- Kamienica Elżbiety Barbary Podbielskiej,
wzniesiona w latach 1865-66. Najstarszy murowany dom
spośród zachowanych na ul. Ząbkowskiej. Obiekt parterowy;
obecnie własność prywatna. Za budynkiem - pusty plac.
Postulujemy remont obiektu i przywrócenie pierwotnego wystroju
elewacji. Możliwa adaptacja poddasza i wykonanie facjat.
Postulowane przeznaczenie: w całości funkcja handlowo-usługowa,
jak obecnie. Istnieje możliwość zabudowania obszernej, pustej
części działki, co zapewni przyszłemu inwestorowi opłacalność
remontu zabytkowego budynku frontowego. Na tyłach obiektu może
zostać wprowadzona znaczna kubatura, z przeznaczeniem dla celów
komercyjnych. Projekt powinien uzyskać akceptację Mazowieckiego
Konserwatora Zabytków.
Ząbkowska 16.
- Kamienica czteropiętrowa, wzniesiona w latach
trzydziestych XX wieku. Postulujemy remont kapitalny i utrzymanie obecnej
funkcji mieszkalnej, z usługami i handlem w parterze.
B. STRONA NIEPARZYSTA.
Ząbkowska l.
- Obecnie pusty plac, na którym do 1938 roku stał XVIII-
wieczny drewniany dwór Korzeniewskiego, kryty łamanym
gontowym dachem oraz parterowa, drewniana budowla zwana
"domem z podcieniami" (załączamy fotografię). Działka jest na tyle
wąska, że wprowadzenie tu zabudowy mieszkalnej lub biurowej jest
nieopłacalne. Proponujemy wzniesienie rekonstrukcji dworu i "domu
z podcieniami" w technologii współczesnej (obiekty Ucowane drewnem; technologia stosowana np. w rezerwacie architektonicznym w Trokach na Litwie).
W zrekonstruowanych obiektach proponujemy zlokalizować Karczmę Praską - restaurację serwującą tradycyjne warszawskie specjały.
Ząbkowska 3.
- Kamienica dwupiętrowa z oficyną, stajnia i oficyna
zamykająca podwórze. Obiekt wzniesiony dla Władysława
Sikorskiego w latach 1890-91. Cala zabudowa na terenie posesji
powinna być przeznaczona do remontu kapitalnego i adaptacji stałej.
Znakomity przykład nawarstwiania się zabudowy o różnym
przeznaczeniu na podwórzu posesji. Dla domu frontowego
proponujemy utrzymanie funkcji mieszkalnej, ewentualnie
przeznaczenie całości na siedzibę biur lub placówek o charakterze
usługowym. Stajnię i oficynę w podwórzu proponujemy przeznaczyć
dla celów usługowo-handlowych. Kamienica frontowa wymaga
rekonstrukcji wystroju fasady na postawie fotografii H.
Poddębskiego z 1919 roku. (IS PAN, sygn. 24543). Więźba konstrukcji
dachowej do konserwacji i zachowania. Istnieje możliwość
wprowadzenia dodatkowej kubatury dla celów komercyjnych w
części posesji przylegającej do ściany szczytowej kamienicy przy
ul. Targowej 62.
Ząbkowska 5.
- W pierzei ulicy postulujemy wzniesienie
dwukondygnacyjnego pawilonu handlowo-usługowego, będącego
rekonstrukcją parterowej kamieniczki z facjatami, pochodzącej z
1870 roku, rozebranej około 1965 roku. Technologia analogiczna, jak w
przypadku zrekonstruowanych obiektów przy Ząbkowskiej 17 i 19
(w tym przypadku rekonstrukcja całej bryły; załączamy fotografię). Odtworzenie obiektu będzie kolejnym krokiem na drodze ku
przywracaniu tożsamości kulturowej ul. Ząbkowskiej. Pozwoli też
na wyeksponowanie daty "1890", znajdującej się na ścianie
szczytowej kamienicy nr 3. Oficyny w podwórzu - lewa i prawa,
pochodzące z 1932 roku powinny być poddane remontowi i adaptacji
stałej; postulowane utrzymanie funkcji mieszkalnej. Oficyna
zamykająca podwórze - postulowana adaptacja stała ; proponowane
przeznaczenie - handel i usługi.
Ząbkowska 7.
- Obiekt wzniesiony w końcu lat siedemdziesiątych XIX wieku jako
budynek dwupiętrowy, nadbudowany dwiema kondygnacjami około
1910 roku. Postulujemy remont kapitalny, wymianę stropów,
odtworzenie dekoracji fasady i balkonów na podstawie fotografii z
1918 roku (załączamy kopię). Postulujemy utrzymanie funkcji
mieszkalnej, z handlem i usługami w parterze. Proponujemy remont
kapitalny lewej (zachodniej) oficyny dla celów mieszkalnych, z
umiejscowieniem handlu i usług w parterze. W związku z
katastrofalnym stanem technicznym, proponujemy rozebranie
oficyny prawej (wschodniej) i pozostałości oficyn zamykających
podwórze od północy. Pożądana jest rekonstrukcja tych oficyn jako
obiektów wyższych (w gabarycie trzech kondygnacji).
Zrekonstruowane oficyny proponujemy przeznaczyć dla celów
handlowych i usługowych. Przed 1939 rokiem, w lewej oficynie, na
parterze, znajdowała się sala żydowskiego domu modlitwy (obecnie
- mieszkanie prywatne). Przed remontem kapitalnym należy
sprawdzić, czy nie zachowały się tam relikty malowideł
naściennych.
Ząbkowska 9.
- Kamienica piętrowa, wzniesiona w latach 1869-70. Poddasze mieszkalne, doświetlone facjatami. Około 1948 roku
nadbudowana pełną kondygnacją, licowaną drewnem. Ze względu
na katastrofalny stan techniczny (całkowicie zlasowana cegła,
spękanie murów i przemieszczenia partii murów fasady),
proponujemy obiekt zinwentaryzować, rozebrać i wykonać jego
rekonstrukcję zgodną ze stanem z 1918 roku (fotografia w załączeniu).
Niezbędna jest także rekonstrukcja bramy targowiska, widocznej na
zdjęciu z 1918 roku, pochodzącej z około 1902 roku, wraz z parterową
przybudówką. Po rekonstrukcji, całość (tj. dom frontowy z facjatami
i przybudówkę) proponujemy przeznaczyć dla celów handlowo-
usługowych. Na tyłach kamienicy znajduje się obszerny plac, na
którym inwestor będzie mógł wznieść budowlę o znacznej
kubaturze, przeznaczoną dla celów komercyjnych, rekompensującą
koszty rekonstrukcji budowli frontowych i niedogodność
ograniczonych zysków, spowodowanych niewielką ich kubaturą. Na
tyłach odtworzonej zabudowy należy dopuścić możliwość
wzniesienia wysokiego obiektu (lub kompleksu obiektów) o
maksymalnym gabarycie 8-9 kondygnacji. Projekt nowej budowli
powinien uzyskać akceptację Mazowieckiego Konserwatora
Zabytków.
Ząbkowska 11.
- Kamienica piętrowa, wzniesiona w latach 1868-69 oraz oficyny okalające podwórze, ukończone w 1880 roku. Dom
frontowy pierwotnie z poddaszem mieszkalnym, doświetlonym
facjatami. W 1948 roku nadbudowany pełną murowaną kondygnacją.
Jeden z najcenniejszych obiektów zabytkowych w skali Pragi. W
oficynie (parter), zachowane dwie sale żydowskiego domu modlitwy
z reliktami dekoracji naściennych. Postulujemy rewaloryzację domu
frontowego (odtworzenie wystroju fasady wg fotografii z 1918 roku -
załączamy kserokopię) oraz remont kapitalny oficyn. Dla całości
zabudowy proponowana funkcja mieszkalna oraz handel i usługi w
parterze, a także kawiarnia w części parterowej, z możliwością
urządzenia ogródka kawiarnianego na podwórzu posesji w sezonie
letnim. Dwie sale domu modlitwy, po odrestaurowaniu dekoracji
naściennych, proponujemy przeznaczyć dla celów muzealnych (stalą
ekspozycja, poświęcona ukazaniu historii społeczności żydowskiej
na Pradze od połowy XVIII wieku do 1940 roku).
Ząbkowska 13.
- Kamienica piętrowa, wzniesiona w lalach l968-70. Elewacja podwórzowa z drewnianą galerią. Obiekt o
szczególnej wartości architektonicznej i historycznej, unikatowy w
skali Pragi. Postulujemy remont kapitalny obiektu i rewaloryzację
zachowanego wystroju fasady. Uważamy, że budynek ten powinien
być wykorzystany przez galerie wystawiające oraz sprzedające
dzieła sztuki oraz przez antykwariaty. W kamienicy powinna nadal
funkcjonować galeria "Stara Praga", prowadząca od dwudziestu lat
renowację i sprzedaż mebli - antyków. W części podwórzowej
postulujemy zmianę elewacji budynku dawnej stajni, zlokalizowanej
przy zachodniej granicy posesji. Proponujemy wyburzenie obiektu
położonego wzdłuż granicy wschodniej, co da możliwość
wzniesienia oficyny, będącej zarazem budynkiem frontowym od ul.
Brzeskiej. Obiekt ten powinien być przeznaczony dla celów
komercyjnych; maksymalna wysokość - cztery kondygnacje.
6. Przyszłość Starej Pragi
Ulica Ząbkowska - symbol starej warszawskiej Pragi, stoi u progu
wielkich przemian. Oddanie do użytku Mostu Świętokrzyskiego
podnosi znacznie atrakcyjność Pragi dla inwestorów. W tej sytuacji
koniecznym staje się przemyślane działanie, które połączy
modernizacje historycznego centrum Pragi z zachowaniem
tożsamości kulturowej dzielnicy i rewaloryzacją zabytkowych
kamienic. Jesteśmy przekonani, ze inwestowanie w remonty
zabytkowych budowli jest nie tylko pięknym ukłonem w stronę
tradycji, lecz również opłacalnym przedsięwzięciem, które może
przynieść wymierne zyski po zrealizowaniu ekskluzywnej dzielnicy
na terenie Portu Praskiego. Krótki, opisany wyżej odcinek
Ząbkowskiej, z zachowaną dawną nawierzchnią i odnowionymi
kamienicami, powinien stać się atrakcją dla turystów i wizytówką
przywróconej do życia XIX-wiecznej Pragi - praską starówką.
Przybysz będzie miał możliwość odwiedzenia restauracji, kawiarni,
galerii oraz licznych sklepów. Zaproponowany program przewiduje
dominację funkcji handlowych i usługowych w skali rewaloryzowanego
odcinka Ząbkowskiej. Sklepy, punkty usługowe, księgarnie i
antykwariaty, powinny znaleźć swoje miejsce nie tylko w domach
frontowych, lecz także w oficynach, gdzie można je lokować zarówno w
parterach, jak i na wyższych kondygnacjach. Stylizowane szyldy i
bogactwo reklam, wprowadzą zwiedzającego w atmosferę sklepików i
warsztatów rzemieślniczych Pragi przełomu XIX i XX w. Takiemu
celowi służyć może znakomicie zabudowa, otaczająca np. podwórza
kamienic nr 2, 4, 6, oraz 3 i 11. Istniejący przejazd bramny w oficynie
domu nr 11 umożliwi w przyszłości stworzenie pasażu handlowego,
łączącego tę posesję z budynkami nr 9 i 13.
Spośród 12 posesji objętych rewaloryzacją, cztery będą zapewne
wymagały remontu za fundusze Gminy Centrum (obiekty nr 2, 4, 6, i
16). W pozostałych przypadkach, konieczne będzie ogłaszanie
przetargów, na których inwestorzy kupować będą po jednej lub dwóch
scalonych ze sobą posesjach. Puste place (na tyłach posesji nr 9, 11 lub
14) i możliwość nadbudowy oficyn (np. posesje nr 7, 12 i 13) pozwolą
inwestorom na wprowadzenie nowych kubatur, przynoszących zyski.
Zaletą jest w tym przypadku także niewielki gabaryt zabytkowych
domów (obiekty piętrowe lub dwupiętrowe), gdyż ilość zamieszkujących
je rodzin, którym inwestor musi zapewnić mieszkania, jest niewielka.
Proponujemy wykorzystać na szerszą skalę inicjatywę kupców i
handlowców, posiadających w piętrowych oficynach i dawnej stajni
(Ząbkowska nr 3 i 5) sklepy i hurtownie. O ile nam wiadomo,
handlowcy są zwykle gotowi - w zamian za gwarancję wieloletniej
dzierżawy - odnowić te obiekty i utrzymać je w należytym stanie
technicznym, co często jest jedynym ratunkiem dla niewielkich budowli,
z trudem znajdujących nabywców na przetargach.
Często również fundacje lub średnie firmy, poszukują obiektów o
niewielkiej kubaturze, by urządzić tam swoje biura. Apelujemy do władz
Pragi-Północ, by umożliwiły i ułatwiły podejmowanie takich działań.
Wtedy np. jedna, dwupiętrowa kamienica może zostać wyremontowana
wspólnie przez dwie firmy, które urządzą tam swoje siedziby.
Od władz Warszawy i Zarządu Dzielnicy Praga-Pótnoc oczekujemy
powołania zespołu d.s. rewaloryzacji ul. Ząbkowskiej z udziałem
Mazowieckiego Konserwatora Zabytków oraz promowania idei
rewaloryzacji tej ulicy jako centrum praskiej starówki - zarówno wśród
polskich, Jak i zagranicznych inwestorów. Oczekujemy również
zobligowania administracji domów komunalnych, do prowadzenia na
bieżąco prac zabezpieczających, wstrzymujących proces dekapitalizacji
zabytkowych kamienic do czasu rozpoczęcia ich remontów.
Autorstwo Projektu:
- Stowarzyszenie Zespół Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy ZOK
- Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie
- Towarzystwo Opieki nad Zabytkami
- Miasto Historia Pro Futuro
|